26 November 2003

Verbiddelijk niet, gans!

Zo nu en dan ergert Ellingmann zich wild uit vrije wil. Hij gaat op de bank zitten en bekijkt een willekeurige Hollywood-film. Hij begint een discussie met de buurvrouw over het dichtslaan van de voordeur. Of hij surft naar de website van Adam Curry. —
Wanneer Ellingmann iets doet, probeert hij dat, net als u, zo goed mogelijk te doen. Voordat Adam Curry iets doet, belt Patries uit voorzorg een advocaat.

Enfin. Laatst zocht Ellingmann een woord op. Af en toe is dat noodzakelijk. 'Weeïg' was dat woord. Hij wilde er zeker van zijn dat hij 't juist had gespeld. 'Weeïg,' zei de digitale Van Dale. 'Min of meer onpasselijk makend.'
Onpasselijk. Een opvallend woord. Het tegengestelde van 'onpasselijk' is immers niet: 'passelijk'. Zijn er meer voorbeelden? Jazeker. 'Onmin' en 'min'. 'Onverbiddelijk' en 'verbiddelijk'. 'Ongans' en 'gans'. Woorden dus die beginnen met 'on-' en die, wanneer je het 'on' eraf haalt, niet het tegengestelde betekenen.

U kent er vast nog veel meer.

UPDATE Jenneke vraagt zich in de Commentaren af of het woord zonder 'on-' moet bestaan. Ze heeft gelijk. Ik ben onzorgvuldig geweest. Het woord zonder 'on-' moet bestaan. 'Verbiddelijk' mag dus niet, 'gans' weer wel. (De titel van het stukje is gewijzigd.)

TWEEDE UPDATE Een lastig volkje, dat reageervolkje! Een tweede update blijkt noodzakelijk. 'On-' moet gebruikt zijn als voorvoegsel, als prefix. Daarom zijn 'onder' en 'onlangs' niet goed. 'Onpraktisch' is wel goed, want het tegengestelde ('praktisch') heeft als betekenis onder meer 'nagenoeg'. 'Onguur' is een mooie, Charlotte. Er zullen nog wel meer updates volgen, vreest Ellingmann...

LAATSTE UPDATE Speciaal voor Verbal Jam (en voor Johnny The Selfkicker, wiens geest al jaren waait) een laatste update. Lees!

A.J.A. Van Bladel: Het Nozele Meisje

Hoe zou het anders moeten met het nozele meisje dat tijdens een hevige weersbui schuilde in een aanzienlijk hutje? Daar werd zij verhoeds benaderd door een ooglijke verlaat die verwachts opdook en verwijld een aanvang maakte met het plegen van tuchtige handelingen. Het tot dan gerepte wicht begon bedaarlijk te gillen, omdat zij hem middellijk herkende. Op dit heilspellende ogenblik besefte zij dat herroepelijk haar laatste ogenblik zou aanbreken als ze de beschofte vlegel zou tegenwerken, reden waarom zij zijn bekookte avances beholpen beantwoordde, ofschoon het gure uiterlijk van de hebbelijke ietsnut haar passelijk maakte. Deze vond haar nogal benullig, maar hij was natuurlijk kundig van haar besproken wandel voordien. Toch maakte hij een gegeneerd gebruik van de gedachte mogelijkheden, temeer waar zij tegenzeggelijk een gemeen goed figuur had, dat hem met stuimigheid vervulde. Maar tot uitsprekelijke vreugde van het meisje, bleef hij verrichter zake, omdat de deur open vloog en 't verbiddelijke gezicht van een boswachter het stuk gedierte het bestemde gevoel gaf dat er heil dreigde. Jij verbeterlijke schoft, zei de wachter omwonden, goed dat ik een fiets beheerd zag staan, zodat ik dit schuldige kind nog gedeerd aan je gewassen klauwen kon ontrukken, maar je zult voor deze besuisde daad getwijfeld niet gestraft blijven. Na deze opmerking nam hij de wennig kijkende ruststoker mee, terwijl het meisje troerd haar redder sterfelijke dank betuigde.


onnozel
onbenullig
onbeschoft

onbestemd?
Ruben (URL) - 27 November 2003

Een geweldig idee! Ik pleit ervoor om de woorden die Ruben noemt terstond in te voeren: nozel, benullig, beschoft. Om het maar eens beschoft te zeggen: die Ruben is toch wel een nozele knaap! ;-)
Verbal Jam (URL) - 27 November 2003

ontiegelijk leuk, dit :-)
lijn (URL) - 27 November 2003

onverbeterlijk

en dadelijk ga ik er op de fiets nog meer bedenken.
jnnk (URL) - 27 November 2003

online
cockie - 27 November 2003

en natuurlijk ongelooflijk
jnnk (URL) - 27 November 2003

Maar zijn we niet fout bezig?

Zeg frans, moet het woord zonder on wel bestaan? Want dan wordt het een stuk moeilijker.
jnnk (URL) - 27 November 2003

onder :-)
lijn (URL) - 27 November 2003

onpraktisch
JW - 27 November 2003

oneer (twijfelgevalletje?)
JW - 27 November 2003

onlangs
JW - 27 November 2003

Onguur. Mag die nou wel of juist niet? En - afgezien van het woord - min of meer onpasselijk? Je bent toch zeker onpasselijk of je bent het niet! Ik vind het een rare omschrijving.
charlotte (URL) - 27 November 2003

onechtelijk
ongeacht
onhebbelijkheid (in feite geeft de Van Dale bij hebbelijkheid een overeenkomstige uitleg)
onkies (twijfelgeval)
JW - 27 November 2003

onlusten (enkel de meervoudige vorm)
onraad
JW - 27 November 2003

onroerendezaakbelasting

Vind dat deze moet kunnen ondanks het feit dat VD roerendezaakbelastig niet kent terwijl dit over het algemeen (vrij vertaald) BTW wordt genoemd.
JW - 27 November 2003

ons (redenatie: s = 19de letter romeins alfabet == zelfstandig naamwoord)
JW - 27 November 2003

Excuus. De update zag ik te laat. Ben verder echt niet hardleers :-)
JW - 27 November 2003

onraad
jnnk (URL) - 27 November 2003

Onzin. Tegenovergestelde: 'ik heb zin'. Ik heb onzin' bestaat niet.
Aukje (URL) - 27 November 2003

Onwijs = dwaas / zeer. Wijs = manier / verstandig.
Aukje (URL) - 27 November 2003

onheus. volgens mij bejegen je iemand niet heus, wel onheus
lijn (URL) - 27 November 2003

@aukje: sterker nog, je kunt zeggen: onwijs leuk: verschrikkelijk leuk. dat zeiden we in haarlem. toen we daarna naar hilversum verhuisden zeiden ze daar: wijs, als iets gaaf was.
lijn (URL) - 27 November 2003

onzalig spelletje, dit
lijn (URL) - 27 November 2003

Onenig = niet eensgezind. Enig = leuk / er bestaat geen tweede van
Aukje (URL) - 27 November 2003

ongezouten (kritiek) versus gezouten eten.
ongezouten is vaak wel gepeperd trouwens.
lijn (URL) - 27 November 2003

onverlet, oneigenlijk, onbetwist, onheilspellend?
eva (URL) - 27 November 2003

Mama Charlotte: "Charlotte is boos, want ze is de laatste tijd zo ongedurig."
Papa Charlotte, bezorgd: "Zou je dan liever gedurig willen zijn?"
charlotte (URL) - 27 November 2003

Ik vond het nu juist zo aardig om nieuwe woorden te laten ontstaan door dat 'on' eraf te laten. De oorspronkelijke insteek heeft dus mijn voorkeur. Waarom komen er toch altijd weer mensen met regels aanzetten? ;-) Laat de geest toch eens waaien, zoals Johnny van Doorn zei...
Verbal Jam (URL) - 28 November 2003

onderbroek
Klaus (URL) - 28 November 2003

Onding?
Marcus - 28 November 2003

Nu u het toch over de nacht heeft... ontij
Roel (URL) - 28 November 2003

en toch kan ik het niet lezen zonder de on- er overal bij te denken.
ivet (URL) - 28 November 2003

Kijk, dat gaat de goede kant op. Hoewel ik niet kan nalaten even te zeuren dat alleen het 'on' is weggelaten zonder daar verder iets moois mee te doen. ;-) Ook het 'ontrukken' is blijven staan, maar daar was Van Bladel waarschijnlijk net mee bezig... ;-)
In elk geval danken wij Ellingman van harte voor de moeite.
Verbal Jam (URL) - 28 November 2003